Ach, je zit in je stoel, je lacht wat, je stamelt wat en je nipt van je thee. Dat is wat de meeste mensen van me zien, thuis of op een feestje of tijdens een uitje. Op het oog lijkt er door de jaren heen niets te veranderen en men denkt wel eens dat de ziekte stabiel is. Snap ik. En tegelijkertijd stoort het me. "Hoe kun je dat nou denken?" Ik voel zelf immers de aftakeling in iedere vezel en elke beweging. Heel geleidelijk bergafwaarts. Een stabiele achteruitgang, om toch dat woord maar te gebruiken. Het valt niet mee en de schijn van opzitten en pootjes geven bedriegt.

Even hardop wauwelen over iets waar iedereen last van heeft: tijdgebrek. Maar dan vanuit het perspectief van iemand die praktisch niks meer kan en toch alles wil. Onvoorstelbaar bijna, dat ik ooit vier dagen per week werkte, en een deeltijd-hbo-opleiding volgde, en twee kinderen opvoedde, en het huishouden deed en overal nog naartoe vloog. En nu kost 'even een plasje plegen' me al zo een half uur en ben ik na tandenpoetsen uitgeput.

Originele voetenbakjes voor mijn fietstrappers zijn duur, 200 euro per stuk ('diefstal', aldus onze fietsenmaker), en geen hond wil dat bedrag vergoeden. Dat moet anders kunnen. Met googelen kom ik er niet uit. Na enig aandringen brengt Man de fiets dus bij de plaatselijke rijwielhersteller, die er wel brood in ziet. Brood voor op de plank vermoedelijk ook, want hij gaat plankjes op de pedalen fabriceren en daar een voetenbakje op monteren.

Daar is M. van Toilet op Maat, keurig op het beloofde tijdstip. Hij is onmiskenbaar geïnstrueerd dit katje met fluwelen handschoenen aan te pakken. “Excuus dat u in de vergetelheid geraakt bent,” zegt hij nadat hij zich omstandig heeft voorgesteld, obligate opmerkingen over het weer heeft gemaakt en me met ons huis en tuin heeft gecomplimenteerd. Ik lach vriendelijk en vraag me intussen af hoe je in vergetelheid kunt raken als je wekelijks boze mails stuurt.

Een tijdje heb ik niets nieuws geplaatst. Niet dat er geen ontwikkelingen zijn - integendeel! - maar ik miste de inspiratie om er een verhaal in te zien. Nu ik ontwaak uit de winterslaap zet ik eerst maar eens de verwikkelingen die niet bepaald van een leien dakje gaan, op een rijtje.

Een lang durende herdenkingsdienst in een kerk. Nog voor de afloop rolt Man me naar de invaliden-wc voor een klein klusje waar een rolstoeler met ALS wel even de tijd voor moet nemen. En bij voorkeur geen pottenkijkers bij wil. Na een snelle blik op het interieur denk ik dat ik het alleen af kan. Wie minder geïnteresseerd is in de dirty details gaat regelrecht naar de laatste paragraaf,

Sneeuw! Het kriebelt, ik wil eruit! Maar hoe? Peinzend zit ik achter het raam naar de sneeuwpracht te staren. Hoe pak ik dit aan? Wat moet ik aan, welk mobiel hulpmiddel neem ik en hoe kom ik er bij en er op? Red ik dit alleen? Of blijf ik maar bij de kachel en leg ik me erbij neer dat buitenspelen in de sneeuw iets uit een vorig leven is...

Een paar verzamelde reacties van kinderen op mijn spraakgebrek.

Dit is er één uit de oude doos (september 2022)

“Oh, dat is gelukkig niet belastend,” reageert W. als ik haar vertel dat de internist gisteren ook röntgenfoto’s van mijn voeten heeft laten maken. "Nou, denk dat maar niet,” verzucht ik, “ze zijn een uur met me in de weer geweest... Topsport!” "Bij jou gaat ook niks normaal, hè," lacht ze.

‘Hopen op veel monteurs in 2025,’ schreef een trouwe lezeres in reactie op het Toilet-Op-Maat-gebed-zonder-end. Nou, er zijn al vele geweest. Hoeveel? Ik ben binnen drie weken in 2025 al de tel kwijtgeraakt.

De navigatie heeft kuren, maar de taxichauffeur vindt het zo ook wel. “Ik moet eerst naar een mevrouw die altijd naar het zwembad moet.” “Klopt, die moet vandaag naar hetzelfde adres,” beaam ik. Hij draait zich om en vraagt verbaasd: “hoe weet u dat?” “Dat is een vriendin van me en we gaan samen naar een concert.” Haha, toch maar mooi een echt inhoudelijk gesprekje gevoerd met de bestuurder van de taxibus!

Na drie jaar aanmodderen met pleisters, crèmepjes en zalven, voetzorg en ontelbare bezoeken aan diverse specialisten ben ik het zat. Mij is verteld dat er misschien toch nog een laatste redmiddel is voor mijn vervellende voeten en gehavende handen: een Iloprost-infuus. Dus kom maar op met dat infuus!

Ik ben doorgaans erg verdraagzaam maar echt, waarom vinden 33 mensen het nodig om tegen mijn rolstoel op te botsen, als ik na het concert in de foyer aan mijn icetea zit te lurken? Het kunnen er ook 27 zijn geweest trouwens, of 36, ik ben de tel kwijt geraakt. Om de haverklap word ik gebeukt en gebutst. Mij iets verplaatsen maakt geen zier uit. Ze moeten me vanavond zeker hebben. Voor iemand met breuken en blessures lijkt het me voorwaar geen pretje! Zelf kan ik gelukkig momenteel weer tegen een stootje.

Schadevrij rijden is er niet meer bij met zo'n elektrische rolstoel. Lekker scheuren met dat ding laat zo zijn sporen na: sneuvelende rubbersegmenten, driftsporen op het racetraject en diepe donuts in de vloerbedekking, omver gemaaid meubilair en de splinters en brokstukken vliegen je om de oren.

Toch lief, zo'n zelf-samengesteld decembergroet-pakketje van De Zonnebloem. Sinds een jaar of twee, drie ben ik lid van de afdeling Dokkum. Slapend lid; ik moet bekennen dat ik nog nooit bij een van de bijeenkomsten en uitjes geweest ben. Spelletjes doen, samen vis eten op Lauwersoog of met de hele club naar Ikea of de Orchideeënhoeve (pardon: Pantropica). Ik ben niet somber en eenzaam genoeg voor dat soort dingen.

‘s Ochtends heb ik al vroeg Jan en alleman voor me aan het werk. De jeugd zet de kerstboom op, Man doet de was en ruimt de zalfpot met inhoud op die ik heb laten vallen, de thuiszorg ligt letterlijk aan mijn voeten en een verwarmingsmonteur poogt de lekkende kachels te fiksen. Na de was ontfermt Man zich over de rollator, want de remkabel is zojuist opnieuw geknapt en deze keer werkt de rem helemaal niet meer. Ik hang altijd met mijn volle gewicht op dat ding en als ik niet continu de remmen lichtjes aanknijp, wordt de rollator onder mijn druk gekatapulteerd en kukel ik erachteraan. Een klus met topprioriteit dus.

Terwijl je nog bezig bent met tien Sprakeloosjes over alle rampspoed en vrolijke noten van de afgelopen drie weken, dient zich alwéér een incident aan dat erin hakt. Goeiedag zeg, ik kan haast beter dagelijkse updates plaatsen dan af en toe een alweer door de feiten achterhaald verhaaltje, want het leven haalt me links en rechts in voordat ik ook maar een letter op het scherm heb!

Daar is de door de aannemer gestuurde installateur, die de omissie van zijn concullega komt rechtzetten. Na bestudering van de situatie, ziet hij gelukkig rap een realiseerbare oplossing. De badkamer wordt ten dele ontruimd, er wordt gereedschap en materiaal binnen gebracht en het plafond wordt partieel opengelegd om de centraaldoos van de stroom te traceren. Ook de gloednieuwe ombouw en lift van de wc worden onverbiddelijk gedemonteerd. De sleutelaar doet zijn werk onder toeziend oog van Man en dreinend oppaskind, en al gauw gloort er weer hoop voor de elektriciteitstoevoer.

Ik heb weer grip! Waarop? Op de in 2021 gerealiseerde schuifdeur tussen slaap- en badkamer. Ik kan eindelijk sleuren en sjorren, drukken en douwen. Ik herinner me nog levendig hoe ik baalde van de ondiepe 'schelp' die indertijd in de deur werd aangebracht voor het open- en sluitwerk. Dat kon moeilijk anders, want met een uitstekende handgreep zou de deur niet ver genoeg geopend kunnen worden. Ik slikte dat voor zoete koek. Geen handgreep dus.

Onlangs toch maar weer een aanvraag bij de gemeente ingediend voor huishoudelijke hulp. Bij de vorige aanvraag, vier jaar geleden, kon ik het huishouden deels zelf nog wel af. Wat zeg ik: ik was zelfs nog aan het werk, kon autorijden, traplopen, losse stappen zetten... Kom daar nu maar 'es om! Helaas, de aanvraag werd  toen afgewezen, Man en kinderen konden wel bijspringen. Alsof ze dat nog niet deden. Ik heb toen maar particuliere hulp gezocht. En nog gevonden ook.

Is-ie dan, het interview over de impact van de diagnose.

Even op bezoek bij je ouweheer, het is geen sinecure als jij niet binnen kunt komen en hij sinds kort niet buiten. Afgelopen zomer spraken we elkaar maar in de tuin, ik op mijn scootmobiel en hij op een tuinstoel; maar nu hij nog herstellende is van  een ziekenhuisopname gevolgd door revalidatie, dreigt er een visite-impasse. Moeten we straks net als in coronatijd maar wat naar elkaar zwaaien voor de ramen?

Eenmaal op weg met de driewieler, valt de temperatuur op deze mooie herfstdag me toch tegen. Wat zeg ik: binnen een kwartier zijn mijn handen stijf van de kou en mijn voorhoofd bevangen van de kou. Toch wil ik even een paar herfstfoto's maken dus ik peddel door naar een mooi plekje en haal de smartphone tevoorschijn. Op een of andere manier ontglipt dat suffe ding me steeds, en als ik hem eindelijk in de houdgreep heb, gaat tikken op de fotoknop vaker mis dan goed. Na een paar schots-en-scheve foto's op goed geluk, wordt de telefoon me te zwaar en besluit ik het beoogde rondje nog even vol te maken.

Met de trein naar Groningen voor een check up bij het Centrum voor Thuisbeademing (UMCG). Man maakt er een sport van om bij treinreizen het goedkoopst mogelijke kaartje te bemachtigen. Helaas mislukt dat vandaag want de website van Arriva is net nu in onderhoud. Dus ik moet voor vol tarief reizen, maar dat is niet erg als je weet dat hij zelf gratis mee kan omdat ik een OV-begeleiderspas heb. Dat zijn zo van die geneugten van mindervaliditeit, nietwaar.

Het zou vanaf tien uur, toen vanaf elf uur en het wordt uiteindelijk na half vijf. Eindelijk rijdt het busje van Toilet-Op-Maat de oprit op. Ondanks de forse vertraging die hij gedurende de dag heeft opgelopen, gooit de monteur zich vol overgave op zijn taak, het aanleggen van een spoel-/föhntoilet met sta-opfunctie. Om enkele minuten later al telefonisch de hulp te gaan inroepen van een collega...

Het taxibusje levert me drie kwartier te vroeg af. Ik overweeg om eerst naar het terras tegenover de theaterkerk te trippelen, maar voor ik wat zinnigs kan uitbrengen duwt de chauffeur me al het kerkhof op, want dat geeft zijn routeplanner nu eenmaal als eindbestemming op. Beetje macaber. En toch maar goed ook. Ik was nooit trippelend de steile terp op gekomen. Ik voeg me bij enkele gasten die zich tegen de kerkmuur op een smalle streep straatstenen verzameld hebben en nog even genieten van de stralende middagzon alvorens naar binnen te gaan.

Hij komt met een hoop kabaal binnen en roept al bij de deur: "hallo, ik ben K.J., de man die u steeds lastig valt met appjes!" De man die, zoals hij het zelf omschrijft, al zo'n vijftien jaar betrokken is bij toiletsituaties voor mensen die net even anders het toilet gebruiken dan 'normaal'. Die man dus. Naar me toe gedirigeerd door de gemeente, omdat ik een aanvraag heb gedaan voor een aangepast toilet, nét even anders dan normaal.

Soms komt Murphy langs en zit alles tegen.

Zomaar een middag met de wandelgroep. Gelukkig ben ik niet de enige scootmobielrijder, anders voel je je toch een beetje als een hond die uitgelaten wordt. Hoewel ik intussen al lang zelfstandig en op topsnelheid tochten van 25 km en meer met de scootmobiel maak, is het altijd weer gezellig om even stapvoets met een paar fitte en fleurige ouden van dagen door het dorp te flaneren.

En dan krijg je de vraag of jij en je partner willen meewerken aan een interview voor ALSNU, het relatiemagazine van Stichting ALS. Met foto's erbij, plus een foto voor de cover. Dat mij dat nog mag overkomen: al lang niet meer jong, blond en veelbelovend, en toch als covergirl de wereld veroveren! Op bescheiden schaal dan; het blad, dat drie keer per jaar uitkomt, heeft een oplage van zo'n 12.000 exemplaren.

Oh nee, dit laat ik me niet weer gebeuren! Bij Schindler's List heb ik het al voorgoed met mezelf afgesproken: dit niet weer! Tijdens de openluchtvoorstelling naar die bekende film werd ik met mijn rolstoel gevoeglijk vooraan geplaceerd. De rest van de familie echter moest van de organisatie achter mij zitten. Met als gevolg dat ik de hele avond het gevoel had in mijn eentje uit te zijn en doodongelukkig was. Ik kan me immers niet achterom of zelfs maar zijwaarts draaien in de rolstoel, en over praten met mensen achter me hoeven we het niet eens te hebben. Dankzij deze ervaring ben ik wel zo listig geworden dat ik sindsdien altijd bij theaters of concertzalen om een rolstoelplek met de begeleider ernáást vraag. Kan je toch wat opmerkingen uitwisselen of via de spraakapp communiceren. Wel zo gezellig!

Na wat lijkt een kilometer lopen/rollen door lange gangen komen we bij de wachtkamer van de maag-, darm- en leverarts aan. We zoeken een plekje in een merkwaardig zigzaggend, neonkleurig interieur waar je onrustig van wordt. We zijn hier voor de intake voor een darmonderzoek. Dit bleek nodig nadat ik had meegedaan aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Omdat er nog steeds, al maanden, iets niet pluis is in mijn kruis en omstreken, hoop ik bovendien via deze colonoscopie ook eindelijk daarover een beetje duidelijkheid te krijgen.

"U dient deze vragenlijsten in te vullen uiterlijk 48 uur voor uw afspraak. Dit kost ongeveer een half uur." Aldus een e-mail van de DC Klinieken waar ik deze week een afspraak heb. Okee, dat kan nog mooi voor eten, de vragen staan klaar in MijnDCKlinieken. Ideaal voor een spraakgestoorde, al die 'Mijn'-en tegenwoordig!

Een oorverdovend getoeter, een stampende dieselmotor en zo'n 18 wielen en misschien wel evenveel tonnen aan gewicht. Een reusachtige vrachtwagen baant zich gestaag een weg over een leeg grasveld; leeg, op één ding na: een rolstoel. Met iemand daarin. Een macabere film? Een sinister computerspelletje? Een nare nachtmerrie misschien? Niets van dat al. Het overkomt mij op een truckfestivalterrein.

Geen honing, maar wel handgemaakte zeepjes met havermout. Het aanbod in buurvrouw D. haar creativiteitenkraampje langs de weg wisselt met de seizoenen. Jammer voor de fysiotherapeute, maar ik heb mijn doel wél bereikt; ze maakt ter plekke een foto van me, bij wijze van bewijsmateriaal. Zó ver van huis, wow!...

Even andere dingen aan het hoofd - leuke en minder leuke - en je bent drie, vier weken verder. Ik heb meer dan een dozijn sprakeloosjes in de maak, dat wel. Alleen nog de finishing touch en een paar plaatjes. Een aantal verhalen raken zelfs al gedateerd... Eigen schuld. Als je iedere dag in totaal zes uur in de badkamer bezig bent en vijf uur alleen maar bezig bent met jezelf van eten en drinken te voorzien omdat je zo nodig alles zelf wilt kunnen (en geen 24/7 P.A. hebt) blijft er een bitter beetje tijd over voor de leuke dingen. Als er dan nog onverwachte uitjes, calamiteiten en diarree tussendoor komen, is een maand zo voorbij. Sommige lezers beginnen me al te missen, blijkt.

De afgelopen weken heb ik vaak aan Jennifer gedacht, een jonge moeder met beperkingen, over wie ik een tijdje geleden in de Leeuwarder Courant las. Twee jaar wachten op je elro; hoe dat zover kwam, heb ik hiernaast samengevat.

"Ik hoef geen topstoel, hoor," zeg ik nog tegen Man als we onderweg zijn naar een leverancier van relaxfauteuils en sta-opstoelen. "Ik heb alleen een paar duidelijke dingetjes waar-ie aan moet voldoen en verder vind ik het al gauw goed." 

Op de dag die je wist dat zou komen, arriveren we exact op tijd in de wachtkamer. Terwijl alle wachtenden op hun mobieltje 'zitten', trek ik om de tijd te doden de afsprakenbrief uit mijn tas. Achteloos blader ik door de bijlagen en ineens stijgt het bloed me naar het hoofd. Met het schaamrood op de kaken ontdek ik dat ik ingepland ben voor een uroflowmetrie-onderzoek. Wát! Ik verschiet nog meer van kleur als ik de instructies lees: een kwartier eerder komen, vier uur vantevoren niet meer afwateren en extra drinken om met volle blaas het onderzoek in te gaan. Ik heb juist het tegenovergestelde gedaan...

Van nature ben ik schrikachtig aangelegd. Roep boe tegen me en ik hang al in de gordijnen. Sinds ik ALS/PLS heb/had, is het helemaal feest bij een onverwacht, hard geluid of een niet voorziene beweging. Mijn reflexen zijn een beetje verstoord. Een beetje boel mag ik wel zeggen... Sommige reflexen doen het domweg niet, daarom zak ik als een plumpudding inelkaar als ik uit balans raak. En sommige reflexen werken juist te goed; mijn armen bijvoorbeeld reageren buitensporig als ik schrik. Stond ik voor een orkest dan zou het spontaan Beethovens vijfde inzetten.

Ze komen allemaal laat thuis vandaag en qua eten moet ik even ouderwets zelfvoorzienend zijn. Een uitgelezen moment om een nieuwe magnetronmaaltijd uit te proberen. Niet zomaar een magnetronschotel, maar een Level 4 fijngemalen maaltijd van Apetito. Level 4 verwijst naar de zogeheten IDDSI-niveaus. Okee, dit vraagt waarschijnlijk om een kleine uitleg. En die zie je hiernaast.

Een halfuurtje later dan anders vanwege een hevige regenbui word ik opgehaald voor het wandeluurtje. Ging ik voorheen zelfstandig naar buiten, nu laat ik mezelf naar buiten rollen om aldaar de gereedstaande scootmobiel te bestijgen. In snel tempo gaan we tussen de druppels door naar het verzamelpunt bij het zorgcentrum, waar de regen prompt weer met bakken uit de lucht valt. Net op tijd geraken we allemaal onder dak in de kleine hal om ook deze bui maar om ons heen te laten gaan. De ene donderklap na de andere rolt boven ons voorbij. Volgens de buienradarfreak (ik dus) wordt het na een kwartiertje weer droog. We hebben allemaal zin in de wandeling dus we wachten lijdzaam af tot het opklaart.

Gewoon een blokje om fietsen. Omdat het mooi en warm weer is. Omdat ik in beweging wil want meters maken met lopen is nu wel echt passé. En gewoon omdat het weer kan! Eindelijk!

Even de radio aan voor het nieuws en weerbericht van half acht, koffieapparaat aanzetten en mijn ontbijtyoghurt uit de koelkast pakken... maar zo ver komt het niet eens. Voor ik het weet, zweeft het aanrecht van me weg en lig ik op mijn zij op de keukenvloer. Eerste gedachte: doet alles het nog? Tweede gedachte: waar is mijn alarmknop? Het antwoord op de eerste vraag heb ik vlot gevonden: volgens mij geen breuken. De tweede vraag is ook snel beantwoord, maar stelt me wel voor problemen: de knop ligt op de rollator, die een meter van me vandaan staat.

Het is een beetje mosterd na de maaltijd, maar eindelijk heb ik dit verhaal, waaraan ik op 17 juni begon, af.Inmiddels ben ik alweer bijna een week thuis, hiep hoi!!Het houdt trouwens nog niet over, qua loop- en sta-opvermogen. Maar wanhoopt nimmer.

Warm onthaal op 6 juni bij Revalidatie Friesland in Beetsterzwaag (in de volksmond bekend als Lyndenstein), niet in de laatste plaats omdat ze het woord tot de patiënt richtten ('welkom, mevrouw Duijff!') en niet tot de ambulancemedewerkers, die naar eigen zeggen vaak de wat groffe vraag krijgen: 'wie heb je bij je?' of 'waar moet die heen?' Er bleken meteen al een paar Lyndensteiners te zijn die zich mij herinnerden van mijn verblijf vier jaar geleden. En met de ambulancedames kon ik me weer over de deelname aan het Frysk Diktee onderhouden.

Zit je net lekker voor de slotscène van de allerlaatste aflevering van een detectiveserie, komt een verpleegkundige je vertellen dat je over een half uur een verdieping hoger gaat liggen omdat je kamer nodig is. Drie broeders zeulen in gezwinde spoed mij en mijn bagage en bedderie naar een identieke eenpersoonskamer een etage hoger. Ik ben er niet gelukkig mee, zeker niet als ik merk dat de sfeer op deze afdeling heel anders is en de medewerkers niet bepaald op neurologische problemen gericht zijn, domweg omdat ze hier een ander specialisme hebben.

Omdat ik schoon genoeg had van het blijven haken in sokken en broeken, heb ik me gisteravond in allerlei bochten gewrongen om op mijn manier toch een stukje van een geruïneerde nagel af te snijden. Het duurt even, maar dan heb je ook wat. Een kleine overwinning. Zo kan ik de periode tot de pedicure komt, wel overbruggen.

Sinds kort is een deel van de Leeuwarder binnenstad autoluw. Wat dat voor invaliden betekent, word ik op de gemeentelijke website niet gewaar. We zijn op weg naar het Stadhuis voor een prijsuitreiking en koersen eerst maar recht op het doel af. Tot een man met een geel hesje voor de auto springt en direct de kentekenplaat scant. Geen vergunning, afnokken! Man toont de invalidenkaart maar het mag niet baten. De beveiliger blijft onverbiddellijk. U mag mevrouw daar afzetten maar u mag de auto daar niet laten staan. Anders zoekt u maar verderop een plek.

De dames met de witte jassen staan al te wachten als we aankomen. Deze keer moet ik voor het tweejaarlijkse bevolkingsonderzoek borstkanker naar een dorp verderop. Daar staat een onderzoeksbus met een lift voor wie slecht ter been is. De vorige keer fietste ik nog zelf op mijn driewieler naar het parkeerterrein van plaatselijke sporthal. Ik kon traplopen en mezelf aardig redden. Deze keer laat ik me begeleiden.

Leuk, we gaan weer naar de ALS-familiedag, deze keer in Ouwehands Dierenpark Rhenen! Na twee online-edities door corona, zijn we er nu weer live bij. We zijn vroeg uit de veren om op tijd te zijn voor de opening. Op het parkeerterrein in Rhenen is het al een drukte van belang met het uitladen van rolstoelen en scootmobielen. Overal staan vrijwilligers in oranje kleding van de Stichting ALS om ons verder te helpen. Het is ideaal dierentuinweer en niets wijst nog op missers.

Na afloop van mijn bezoekje aan een oude kennis met een nieuwe coachingpraktijk, begeleidt ze me terug naar de auto. Ze legt de rollator achterin en helpt me met instappen. Terwijl ze me uitzwaait, begint het zachtjes te regenen. Ik manoeuvreer na een paar keer steken de auto uit het krappe parkeerhaventje en rijd rustig weg. In deze knusse jaren ’30-woonwijk zijn de straatjes smal en overal staan geparkeerde auto’s. Met een slakkengangetje rijd ik naar de doorgaande weg. Bij het opdraaien ervan wil de auto niet optrekken. Ik zie de verkeersopstopping achter me en wat ik ook probeer, ik blijf met een slakkengangetje rijden. Dit klopt niet.

Vandaag kan er gestemd worden voor de gemeenteraadsverkiezingen. Onderweg naar de stemlocatie word ik wat weemoedig. Ik mijmer over de voorbije tijden. Als communicatiemedewerker van Provinciale Staten was ik drie keer intensief betrokken bij de vierjaarlijkse provinciale verkiezingscampagne en alles wat daaraan voorafgaat en daarna nog komt. Herinneringen aan een hektische en bijzondere periode waarin je alles uit de kast haalde om kiesgerechtigden te overtuigen dat ze hun stem moesten laten horen. Je stem laten horen, gebruik je stem, jouw stem telt, stemhulp... uitdrukkingen die nu een heel andere betekenis hebben gekregen.

Zestien graden deze zondag in maart, hoogste tijd om mijn supertrike uit de winterslaap te halen. In januari heb ik mijn ‘op medische gronden verstrekte driewielfiets’ laten uitbreiden met knipperlichten. Arm uitsteken, sturen, schakelen én de turboknop ingedrukt houden (onmisbaar als ik vlot en veilig wil oversteken of een hellinkje op moet), het werd wat ingewikkeld voor mijn ongeleide vingers. Het is evengoed nog lastig om de schakelaar te bedienen. En waarom vergeet ik steeds hem weer uit te zetten?

Omdat ik veel te vroeg ben, rijd ik nog een rondje over het bedrijventerrein. Als kind was ik al gefascineerd door de troosteloosheid van het havengebied nabij ons huis. De sombere loodsen, vage pakhuizen en geheimzinnig zoemende gebouwen hadden destijds een onweerstaanbare aantrekkingskracht en wakkerden mijn fantasie aan. Ook hier blijkt een haven te zijn, een uitloper van het kanaal. Twee of drie vrachtschepen liggen er aangemeerd in de regen. De wind staat in de lengterichting op het water en jaagt de golven de kade op. Ik keer de auto en voel een moment de vibe van vroeger.