De dames met de witte jassen staan al te wachten als we aankomen. Deze keer moet ik voor het tweejaarlijkse bevolkingsonderzoek borstkanker naar een dorp verderop. Daar staat een onderzoeksbus met een lift voor wie slecht ter been is. De vorige keer fietste ik nog zelf op mijn driewieler naar het parkeerterrein van plaatselijke sporthal. Ik kon traplopen en mezelf aardig redden. Deze keer laat ik me begeleiden.
Ik ben bang dat ze ongeduldig en onvoorzichtig met me zijn. Ik zie ook tegen het krappe kleedkamertje op en bereid vriendin G. er alvast op voor dat ze me moet helpen bij het uit- en aankleden en dat het voor me moet opnemen als het ongemakkelijk wordt. Of ze ook mijn hand nog moet vasthouden, vraagt ze. Geweldig, hoe ze altijd met één nuchtere opmerking alle apen en beren van tafel weet te vegen!
Betutteling of behulpzaamheid?
G. stoort zich meteen aan het betuttelende toontje dat de witte jassen tegen mij, en tot haar afkeer later ook tegen haar aanslaan. Zelf ervaar ik de behulpzame aanwijzingen van de dames juist als handig. Tussen betutteling en bemoeien aan de ene kant, en hulp en zorgzaamheid aan de andere, zit een grijs gebied. Als je niets mankeert, zul je het hinderlijk vinden. Ik heb zulke sturing tegenwoordig gewoon nodig. Ik ben zo bezig met overeind blijven en niet struikelen, dat ik onmogelijk om me heen kan kijken waar ik de volgende stap moet zetten.
De lift wordt voor me neergelaten. Gelukkig zijn de medewerksters geduldig en ze vragen of ik goed sta voordat ze de lift omhoog brengen. Deze lift heeft heerlijk hoog geplaatste leuningen. Wijdbeens en met de leggers in mijn vuisten ga ik wiebelend en schuddend maar veilig omhoog. Ik zie dat ik me voor niks zorgen heb gemaakt over de kleedhokjes; ik mag meteen door naar de onderzoekskamer. Ik word prettig en kalm geholpen met uitkleden, krijg de tijd om uit te leggen dat ik evenwichts- en spraakproblemen heb en mag het onderzoek zittend ondergaan. So far so good.
In de knel
Dat het geen pretje is, herinner ik me wel. Maar in welke mate, was ik even vergeten... en zittend én met ALS blijkt het nog akeliger. In de folterkamer volg ik gedwee de aanwijzingen van de verpleegkundige,. Ik plaats braaf mijn stramme armen op de daarvoor bedoelde plekken en houd mijn hoofd wat achterover om een dwars voor mijn neus geplaatste glasplaat te ontwijken. Maar dat is helaas niet de bedoeling. Ik moet juist met de zijkant van mijn gezicht erg ongemakkelijk tegen de glasplaat hangen. Dat was bij het staand onderzoek toch anders.
Met mijn wang tegen de glazen plaat voel ik hoe mijn linkerborst wordt uitgerekt en op een metalen plaat gelegd. Tegelijkertijd wordt een doorzichtige bak vanaf de bovenkant op de borst geperst. Mijn borst wordt geplet, de huid scheurt schrijnend, alsof de borst van de romp wordt losgerukt. Ondertussen zit dat ding in de bankschroef en die wordt stevig aangedraaid. Als ik het al niet meer uithoud, persen ze de plaat nog een keer omlaag. En nóg een keer.
Mijn wang wordt met zo'n kracht tegen de glasplaat getrokken door de verkorte spieren dat ik compleet in de knel kom. Ik merk dat ik mijn nek zo ver niet eens meer kan draaien, maar ik kan geen kant op. Ik wil roepen nee! dit gaat zo niet! Maar de gedraaide houding en de geklemde borst knijpen mijn keel dicht en benemen me de adem. Een golf van angst vloeit door me heen. Wat als dat sardonische onding opeens een storing krijgt? Wat als het zo lang duurt dat ik geen lucht meer krijg?
Bijna om luchtje
"Gaat het nog?" vraagt de ene vrouw. Nee, absoluut niet, dus schiet nu maar op! In plaats daarvan maak ik noodgedwongen gesmoorde geluiden ten antwoord om te voorkomen dat ze het nog eens vraagt en we kostbare seconden verliezen. 'Wilt u uw adem een paar tellen inhouden? Dan maken wij de foto.' Mens, ik adem al haast niet meer, maak die foto nou! Na eindeloze tellen klinkt eindelijk de klik van de foto. "Even kijken of hij goed gelukt is." Ook dat nog. Dan opeens is daar de verlossing. De klem gaat los, de borst hervindt haar oude vorm. Ik krijg weer lucht en leun naar achteren waardoor mijn hoofd ook weer vrij komt. Langzaam en schokkerig draait de nek weer in normale positie terug.
Dit nooit weer. Maar we zijn er nog niet. Ik moet het hele pijnlijke proces nog een keer ondergaan. Met de andere borst. Ik kom opnieuw in ademnood. Mijn keelgat valt gewoon dicht en voor neusademhaling ben ik veel te gestresst. Ik sluit mijn ogen en onderga lijdzaam en bijna zonder zuurstof het geweld van de kwellende klemmen, doe wat van mij verwacht wordt en probeer niet te denken aan het moment.
Goddank, het is voorbij. Ik haal opgelucht een flinke teug adem. Ik voel me geradbraakt en ben blij dat ze me helpen met aankleden. Als de komende tijd de snee en de blauwe plekken verdwenen zijn, zal hopelijk mijn herinnering aan dit martelwerktuig weer vervagen.
Voor degenen die nog nooit een mammografie hebben hoeven ervaren, hieronder informatie van het RIVM over het maken van röntgenfoto's van de borsten. Wat kun je precies verwachten?
Het maken van de mammografie stap voor stap
- Het bevolkingsonderzoek vindt plaats in een onderzoekscentrum bij u in de buurt. Dat is meestal een mobiele unit (bus).
- Als u in het onderzoekscentrum binnenkomt, meldt u zich eerst bij de balie. De baliemedewerker vraagt om uw legitimatie en schrijft u in. Dan gaat u naar de wachtruimte.
- Als u aan de beurt bent, gaat u eerst naar een kleedkamer. U kleedt zich van boven uit. Daarna gaat u door een andere deur de kleedkamer uit.
- U bent nu in de onderzoeksruimte. De borstfoto’s worden gemaakt door een laborant. Hij of zij legt uw borst op een plaat en drukt de borst samen met een andere plaat. Dit is nodig om een goede röntgenfoto te maken, met zo min mogelijk straling. Het samendrukken kan pijnlijk zijn. Als het te veel pijn doet, kunt u dat tegen de laborant zeggen. Die probeert er dan rekening mee te houden. Soms kunnen uw borsten in de dagen na het onderzoek nog gevoelig zijn. De laborant maakt van elke borst twee foto's. Na afloop worden de platen schoongemaakt.
- Na het onderzoek kleedt u zich aan en gaat u weer in de wachtkamer zitten. De laborant komt vertellen of de röntgenfoto’s gelukt zijn. Als de foto's niet gelukt zijn, worden meteen extra röntgenfoto’s gemaakt.
Reactie plaatsen
Reacties